Trong giai đoạn đầu tìm hiểu về hành trì thiền, vấn đề thường được quan tâm nhất chính là: “Cách thức nào là đúng đắn khi bắt đầu thiền tập?” Thông qua những lời chỉ dạy trong Ngài Mahasi bài giảng, Bậc Thầy không sử dụng các lý thuyết trừu tượng để giải đáp, mà tập trung vào một hướng dẫn vô cùng gần gũi: hãy tỉnh giác trước mọi hiện khởi của thân và tâm ngay lúc này.
Theo quan điểm của Ngài Mahasi cho người mới, tu tập không đồng nghĩa với việc tìm kiếm những trải nghiệm thanh thản hay tĩnh mịch khác thường. Hành thiền là quá trình phát triển cái nhìn thấu đáo. Khi thân chuyển động, biết có chuyển động. Lúc ý nghĩ khởi lên, cần nhận rõ trạng thái tư duy. Khi có khó chịu, biết khó chịu. Sự thấy biết này chính là nền tảng của trí tuệ.
Trong chỉ dẫn cho người sơ cơ, Ngài Mahāsi hằng ưu tiên những điều cơ bản nhất. Nhịp thở, đặc biệt là hiện tượng nhô lên và hạ xuống của bụng, được ưu tiên làm đề mục căn bản do tính chất luôn hữu hình và dễ quán sát. Chỉ cần nhận diện rõ tiến trình “phồng, xẹp” một cách bền bỉ, trạng thái tâm lý sẽ dần thoát khỏi sự hỗn loạn và tăng cường độ sáng suốt. Dù tâm có xao lãng, chỉ việc ghi chú “nghĩ” và nhẹ nhàng tái tập trung. Tránh việc tự phán xét bản thân hay sa đà vào việc mổ xẻ vấn đề.
Thông qua những lời chỉ dạy trong Ngài Mahasi bài giảng, Ngài chỉ dạy rằng trọng tâm không nằm ở việc ngồi lâu hay mau, mà là chất lượng của sự hay biết trong tỉnh thức. Chỉ cần vài phút thực hành đúng, còn hơn nhiều giờ nhưng thiếu sự tỉnh giác. Chính vì thế, hành giả sơ cơ không cần thiết phải gượng ép một cách cực đoan, mà nên chú ý đến tính liên tục và tinh thần bền bỉ.
Một điểm rất đặc biệt trong phương pháp của Ngài Mahasi cho người mới là thiền không bị giới hạn trong tư thế ngồi. Khi đi, biết đang đi; khi đứng, biết đang đứng; khi nằm, biết đang nằm. Ngay cả trong sinh hoạt hằng ngày như ăn cơm, rửa chén, hay nói chuyện, khi chánh niệm hiện tiền, tất cả đều là quá trình thiền định. Bằng cách này, thiền sinh sẽ từng bước làm quen với lối sống tỉnh giác ngay trong sinh hoạt.
Nếu áp dụng chính xác các hướng dẫn từ Ngài Mahasi bài giảng, người mới sẽ bắt đầu thấy rõ một điều rất quan trọng: vạn pháp đều có sự sinh khởi và hoại diệt. Thọ uẩn không vĩnh hằng, tư duy không tồn tại lâu, cảm xúc cũng chỉ là thoáng qua. Cái thấy này không dựa trên nền tảng lý thuyết mà dựa trên thực chứng cá nhân. Nó góp phần làm tiêu tan sự clinging và những thói quen phản ứng của tâm ý.
Với những ai mới bắt đầu, lộ trình Ngài Mahasi cho người mới gợi mở là một giải pháp thực hành bảo đảm và chân chính. Chẳng cần niềm tin mù quáng hay sự mong cầu thái quá về here kết quả. Cốt lõi là ở sự thực hành chuẩn mực, quán sát liên tục và để trí tuệ tự động thăng tiến. Đây chính là điểm tinh yếu trong những lời huấn thị đơn sơ nhưng sâu sắc của Ngài Mahāsi.